Ky është një cikël i ndërtuar mes një urimi dhe një mallkimi detar, si forma politonike dhe monodie të autorit që sjell një fllad interesant të poezisë bashkëkohore shqiptare. Gjendja poetike, me jo pak nota epike, përcjell disi paradoksin shqiptar të çerekshekullit të fundit…
Nga Arian Leka
Mallkim detar
Ti që shkel dallgët e mia, t’u sterroftë djalëria…!
Varkë e vogël, varkë e rëndë të hyfshin dallgët përbrenda…!
Dru i ngopur, ashkël, kleçkë, dalsh e rënç nëpër ngrica !
Remin e gjatë, direkun e mesit, i përdorsh për paterica !
Real Taste and Zero Calories
Kur era lëshoi drejt nesh kosat, kosoret, këllëçët, hanxharët
Fruta kokëprera sollën përrenjtë me rrjedha tërthore
U rrokullisën nga lart dardhë ftonj shegë dhe rrush kumbullor
I mbyturi im notoi drejt shtëpisë – mbylli dritaret
Në të njëjtën rrjetë me peshqit fytyra jote pa frymë
Në fund të detit, me pishtarët dhe sytë e shuar ranë unazat stolitë
Era shpëlan sëpatat në shkumë. Fruti paguan për farat. Etër e bij
Ndjenë thartirë në herdhe flluska në gjak mes gjëndrave helm e pështymë
Në drekëmortin e tij i mbyturi mungon – dëgjon vajet në largësi
Lëpin inoksin e lugëve marrë hua në mëhallë te gjitonët
Druri i tabutit qirinjtë shandani i pastruar me finjë
Pëlhura e lirë e kostumit në arkivolin pa trup për të s’ka rëndësi
Dëgjon bisedat për kafen e zezë – mbipeshën – cigaren dhe blozën
– Ruhu nga helmet e bardha. – Hallva kapet me dorë. – Ka rryma Kanali
Turisti nga vendet me diell të ftohtë kap portrete pjesë rituali
Dhe nxjerr nga gota bletën e gënjyer nga ëmbëlsi e fruktozës.
Forever young. Sugar Zero. Caffeine Free.
Nën det gjendet kampi i përqendrimit të njerëzve të mi.
Të përkohë: nuk u ndihet zëri nuk hanë nuk pinë nuk flasin keq nuk flenë nuk bëjnë dhurata nuk bëjnë seks nuk marrin në telefon.
Emigrojnë nga njëri në tjetrin breg për t’u bërë qoftë dhe të mbytur anëtarë të EU Citizens Zone.
Iso – polifoni
…tre muaj nga dita kur i mbyturi im u kthye në shtëpi.
askush nuk futi peshk të freskët në gojë.
ishin ushqyer me mishin e njerëzve të mi.
fisi im ha mollëzat e gishtave për plojën.
vendos midhje të zeza mbi sy.
ushqehet me thonj.
trumcakë fluturojnë në qiellzën e gojës – ulen mbi kordat e tua zanore.
lule kripe mblodha nga gjendrat e thara të lotit.
me harqet e vetullave ti preve mermer të zi në gurore.
katër vëllezër peshkatarë hodhën vaj ulliri mbi det.
të zbuten dallgët. – mos i shkel të mbyturit me varkën fundore.
u bënë bujq. mbollën njerëz në tokën ku breshkat
iriqët dhe gjarpërinjtë flinin ende. lutën shiun përgjithmonë të largohej
dhe kërkuan ndjesë pse prishën sfondin me pamjet e Shqipërisë (fu)turistike.
regjisori i Miss Albania bëri një dubël i ri përpara fillimit të sezonit.
sy njerëzish pranë syve të sepjeve dhe kallamarëve në rrjetat plot.
nuk ishte hënë për gjueti. për ta gënjyer vdekjen me këngë polifonike – vonë !
për ta mëkuar vdekjen si fëmijë – kot !
Lule me postë
Vështrimi i vrazhdë i rojës detare u ngul si ushtë në ijë të anijes dhe fundosi shpresën tënde për një varr brenda syve të mi. Në vend të kostumit detar me timonë, spiranca dhe vija blu, emigranti vesh salvagente ngjyrëndryshku zbërdhylur nga dallga. Anijet kthyen obllat nga lajmet me shqiptarë të mbytur në brigjet e Italisë.
Detyrat janë ndarë. Mjeku ligjor përcakton fundin e udhëtimit. I mbijetuari me tuba dhe maskë oksigjeni në gojë – ai që ngjan me zhytësit amatorë – drejt pronto soccorso-s. Kufoma në thes mund ta vazhdojë udhëtimin drejt morgut. Dikush kontrollon xhepat dhe nxjerr një çelës.
Nuk i shkon mendja të kontrollojë edhe thonjtë. Prej aty, me fare pak kujdes, mund të mbledhë rërë e pastër nga ajo që prodhon xham të mirë për dritare dhe syze e lente për teleskopë hapsinorë.
I mbyturi im përvesh mëngët zhyt krahët si rrema të gjatë nëpër shtëllunga resh, njëlloj si e ëma kur zhyste duart në brumin e bukës dhe mbërrin më pranë nesh. Na gjen ashtu siç na la teksa grindemi pa fjalë duke kaluar dorë më dorë një fotografi ku ai na puth me dorë nga larg.
U kthye për të na thënë se nuk i kujtohej se ku e kishte fshehur testamentin që e ndante me drejtësi mes nesh varfërinë, se nuk duhet t’i bënim funeral e se nuk duhet ta shpallnim as të zhdukur në det për të përfituar ca muaj ndihmë sociale.
Rrugicat e vjetra në Durrës bien një e nga një me shirokun e shkretëtirës siriane ngulur pas shpine dhe përmes erës sjellin të mbytur që para se të mbërrijnë në varrezë kthehen të fshijnë emrat e prindërve nga listat e ushqimeve hua. Emrat e atyre që vijnë të varrosen në vendlindje qëndisen me pe të bardhë mbi mermerin e brigjeve veriore të Afrikës dhe të ishujt shkëmborë të fqinjëve.
Kujtesa e regjur me tanínë gështenjash nuk prodhoi lëkurë që e kthejnë shpejt të mbyturin tim në shtëpi. Në kodra, pranë farit detar kujtesa mbledh lule mërsine për betimet e thyera më shumë se sa gotat e dasmave nga të dehurit me gëzim.
Me postë online dërguan emigrantët trëndafilat të kuqërremtë për prindërit që vdiqën
të mbështetur te vetmia a gjatë. Monedhat 2 euroshe me fytyrën e Dantes dhe Europa e rrëmbyer nga Zeusi u rrokullisën nga xhepi mbi qilim kur punonjësi i morgut ktheu teshat e palosura dhe zgjati procesverbalin me fjalët “vdekje natyrale, për shkak të moshës”.
Fëmijët e bregut jugor të Shqipërisë
Natën e rënies së yjeve në gusht Fëmijët nuk hedhin lule mbi det.
Të vegjlit fare i gënjyem U thamë se të mbyturit mbillen si fara në tokë.
Pakashumë si monedhat e arta që Pinocchio futi në dhé.
Të mbyturit në det janë qindarkat Në fund të kutisë së kursimit.
Prej të mbyturit diçka mund të fitosh Nëse ndjek kursin njerëzor të këmbimit.
Kur shtetet të nënshkruajnë Marrëveshjen e riatdhesimit
Mes të mbyturve tanë Dhe të mbyturve fqinjë do takohemi më shpesh.
Veshur me thasë të zinj me zinxhirë Të ngjashëm me këllëfët Hugo Boss
Që ruajnë kostumet nga pluhuri dhe nga rrezet ultraviolet.
Në hambarin e avionit arkivolet – frigorifer Pikuan mbi dhuratat
E valixheve me rrota I mbyturi nderon radhën Me qetësi e durim pret
Një shqiptar Një europian Një i mbytur shoqëruar me dossier dhe eskortë:
<< EU PASSPORTS – MAJTAS • DJATHTAS – ALL OTHER PASSPORTS >>
Hartë memece
Në varrezën detare, kur u mbytët ju.
Ne hapëm varre.
Mbollëm zambakë blu…
Mbyllëm kriporet.
Vdekja të mos hyjë në gjellë.
Pa fjalë vajtoret…
Vdekja di not.
Fsheh thikën nën sqetull
Pritëm kot…
Vrimë në det
Deti kishte qenë e çara që futi ujë në bibliotekën e shtëpisë. Përmbytja e madhe. Cili autor duhej shpëtuar nga mbytja? Cili libër nga fundosja? Hygoi shkoi në fund bashkë me Marsejezën. Lufta dhe Paqja u lodh duke notuar. Servantesi u mbyt në dallgët e bibliotekës së tij. Stalini ishte i vrazhdë si dallgët në detet e ftohtë. Guliveri nuk e mbante gjatë frymën nën ujë. Marksi me kapakët e trashë blu ishte obez për stomakun e zbrazur në mes dhe dy veshkat e dy koqet në fund si rregullator peshash.
Futa ajër në mushkri për t’u zhytur brenda aortës. Mes librave të vdekur (rrethuar nga shishe e qeska plastike, nga lodra të mbushura me rërë, leshterik apo flokë të prerë, këpucë të ngopura, fatura pa numra, pantallona me xhepat plot ujë, ventilatorë si diej të mbytur, anijeve gjithë ndryshk, mes shalqinjve të shpuar dhe gjithë faunës dhe florës detare që merr frymë me velëza dhe thith oksigjen të shtypur, notojnë perzonazhe e tituj kufomë, krijuesit e të cilëve janë ende gjallë në erëmimin antologjike të dafinave) zhytja është frikë.
Libat janë fëmijët e vrarë prindërve heronj. Nga çasti në çast prej fletëve mund të zgjaten duar që të zhysin dhe me siguri për shkak të shtimit të nivelit të dioksidit të karbonit në gjak, mendoj se mund të kishim pasur tjetër histori sikur autorët e librave të kishin ikur më parë dhe librat të mbeteshin gjallë ose sikur të ishin larguar pa e parë mbytjen e librave të tyre me sy.
Librat e mbytur lëshuan rreth meje embrione shkronjash dhe fjalë këlyshë pa sy. Dikush mbuloi me gisht vrimën me ndryshk që plumbi i kishte lënë mbi gjoks dhe nxori një gjerdan flluskash nga hunda. Një tjetër mbuloi me pe të kuq vrimën që dekorata e artë i kishte lënë mbi jakën e xhaketës.
Luzmë meduzash drejt bregut për pllenim janë librat që ranë më ngadalë sesa rendi shoqëror fundosur pasi na siguroi plankton iluzionesh dhe ideologji për vite pritjesh të kota.
– Ç’ka përtej?
– Ata që punojnë, mbajnë tokën në krahë. Të tjerët qeshin…!
Fytyra e poetit kombëtar palosur më dysh mbi kartëmonedhë vështron. Edhe sot ai do paguajë për të gjithë në kafenenë buzë detit. Do paguajë një gotë verë Shesh i Zi për mua; një Asgjë të madhe për ty që do kesh varr me fotografi në kujtesë; do të lërë edhe 10% bakshish për ata që nuk lahen në ujëra të ëmbël, por në djersë.
I mbyturi im
Në ranishtën e zbehtë
fare në fund, deti nxjerr trarë
gjithkund.
I shtyn, i tërheq deri në mëngjes
pishtarët shuhen nga shkulmet
prej vesës.
Shpirtrat e mbytur nemiten mbi kum
kurorë algash mbi krye
nuk ditëm aq shumë.
Trungje të trashë për të djegur vetminë,
thirrëm emra, nuk dëgjuan,
kuptuam lotët pse bien.
Lundrimet u fshinë në matrikullin detar
trungjet njohën shtëpinë
njohëm njerëzit tanë.
I huaji në detin tim
Ndërtimi i mendjes mbeti punë më e vështirë se ngritja e murit prej dallgësh ndarëse dhe telave me dhëmbë në Mesdhe. Si flluskat e ajrit plasën urimet, përshëndetjet dhe dëshirat e mira të presidentëve. U bëmë gjallesa me gjak të ftohtë, zemra transplante të ngrira, kur mësuam se Vdekja është ksenofilike, na puth të gjithëve, na bën frymëmarrje artificiale gojë me gojë
Ditën kur gjithçka u var në çengel dhe kur nga ëndrrat kulloi gjak, ia rropëm lëkurën detit tonë, e terëm mbi tjegulla, e varëm në trarë dhe pamë teksa nga goja pështy miza peshku. Me sitë vrimash të imta ndamë ata që dolën në breg për të ndihmuar të mbyturit nga ata që, me telekomandë në dorë, ndryshuan stacionin televiziv për të mos e bashkuar ëndrrën e tyre për pushime në një vilë bregdeti me dritare nga lufta me makthin tonë për t’u dhënë të mbyturve tanë një veshje që mbulonte shenjat e kafshimeve në trup
Mare Nostrum – Mare Mortum. Të huajt zgjodhën detin tonë për varr. Nuk grinden për detin, por shelfin kontinental ku mund t’u shkruajmë emrin dhe t’u mbjellim farë. Me të mbyturit marrëdhëniet janë dhanore. Zanoret lakohen njëlloj si emat tanë. O – për dhimbjen. U – për atë që nuk u kthye kurrë A – për ndarjen
Me alga mbyll veshët i mbyturi im. Të mos dëgjojë folëset televizive tek grinden si grajet se kush do e ketë syrin e vetëm mbi ballë dhe për lajmin e kufomës së shpallur kampion se mbërriti e para në ranishten tonë.
Pikën e fundit të ujit që era solli mbi kuvertë dhe flluskën e fundit të ajrit të tretur në ujë i mbyturi i huaj e ndau me të mbyturin tim. Pastaj ranë në fund. Shterruan. Njëlloj si rezervat e hekurit në gjakun e zbehtë të talasemikëve mesdhetarë. Shpirti del te rrënjët, nxjerr gjethe butake, gjemba të shkurtër, jo lule.
Damar i prerë
Ka mbetur larg ajo natë kur pashë në ëndërr vendin tim.
U derdh nga matriarkati në det.
Shtrirë dhe tendosur, ngrohu vezë dyzetë ditë e dyzetë net
derisa prej trupit dolën varka ngarkuar me lumenj
me djem të mbytur në det dhe me vajza të vrara nëpër botë.
– Ç’i deshëm lumenjtë pa djemtë tanë, Adria?
– Ç’ duhej begatia pa vajzat?
Asnjë luftë nuk kishte ndodhur për faqen e parë të gazetës.
Mban mend? E mban mend atë natë?
Nënat mbyllnin veshët me re.
Me lumenj i lidhën burrat damarët e prerë.
Veshët dëgjuan dhe ne mbajtëm mend me sa drejtësi u ndanë hiset e botës:
– Ajo që është e Tokës, edhe e Detit do jetë!
– Gjithçka është e Detit, s’mund të jetë dhe e Tokës.
Njolla
Brenda poetit është një burrë – pastron njollat në lëkurë.
Brenda burrit një kafshë – pastron lëkurën gjithë afsh.
Brenda kafshës deti rri shtrirë – fle jashtë me trafikantët.
Trupi i marsit doli i ngrohtë prej stinës së ngrirë
Si pulpa e bukur e vajzës prej çizmes plot baltë.
Dimri blegëriu.
Vuri kokën mbi gur të flijimit dhe u duk sikur tha:
– Të mbuloj kryet që tani me kërcej rëre prej Afrike?
– Apo të mbulohem më vonë me argjilë të bardhë Mesdheu?
Ngushëllim vjen nga helmet siç nga mjalti rrjedh vdekje – djersë – gjak – baltë.
Shtangur me sqepin futur nën gushën e maleve rri ky vend.
Sheh veten pasqyruar nën det. Territori rënduar nga merrmeret
Nuk gjendet në hartat topografike. Banorët nuk jetojnë mes rrënojave
Të fundosura antike ku notojnë emigrantë që shkuan në fund
Ngaqë buka e patretur peshoi në stomak.
Nga toka erdhi vera sivjet. Durim shkrinë në farkë.
Në kodra mbinë lule. Në det dallgë.
Plumb Bakër Ar Dyllë
Anija e regjistruar me emër tjetër
Me tjetër pronar dhe ekuipazh multietnik
Mban ende në bord librat e tim eti, në raftet e gjelbër
Lyer dy duarsh me antindryshkun më të lirë.
Me fletët e librave detarët zunë vrimat e obllave prej nga futej era.
Me libra pastrojnë duart, fytyrën nga vaji i zi. Peshkun e kapur në ujërat e porteve,
Ku bashkë me fekalet pluskon mërzi, peshkatarët e fusin si ndarëse mes kapitujve.
Nuk ka rëndësi se ku ndodhesh kur biblioteka shpërthen si bombë në mes të shtëpisë.
Të gjithë do stërpikemi prej shpërthimit të librave të rremë. Nga plasja e shkronjave prej plumbi do përmutemi. Nga rrënjët e flokëve te thonjtë, flokët e mjekrat e zbutura me krem. Do ndihemi pis dhe nuk do pastrohemi dot edhe sikur ta fërkojmë trupin me fletë të bardha, pa shkronja, pa pikë, pa presjen e mprehtë si kosë dhe pa sidomos pa ato thonjëzat.
Vdekja nga fjalët e ndotura kishte qenë çështje doze. Njerëzit me ulçer dhe diabet zgjodhën plumb-pluhur në qeska të vogla. Një miligram i përditshëm me tituj bold, lëpirje gishtërinjsh pas leximit të gazetës. Të tjerët vdiqën nga mbidoza e shkronjave të plumbit nxjerrë nga minierat me të burgosur politikë, ku kishte krom të pasur me ar për stoli e medalje heronjsh, bakër për antenat televizive dhe plumb për ata që nuk kënduan himne e që e dinin se plumbi i shpërndarë në shkronja, nëpër paragrafë e mbi faqe librash, ishte arma sekrete e shfarosjes në masë, varr me rrufepritës.
Urim detar
…dhe sa më pak páfshi…
zonjusha me vel prej kërpi
dhe anije me vela mëndafshi…!